PODGORICA
Podgorica moj je rodni grad,
Nekada je zvana Titigrad.
Nove, visoke zgrade je krase,
zeleni parkovi, dječije oaze.
Spomenici mnogi je uljepšavaju,
istorijski značaj odražavaju.
Bujna Morača kroz nju prolazi,
tu Podgoričanin rado dolazi.
S proljećem ona sva procvjeta,
suncem je obasjana tokom ljeta.
Jesen je oboji u bakarne boje,
dok zimi vjetar učini svoje.
Nekad krševito brdo Gorica,
sada je staza veselih lica.
Volimo je srcem svim,
ponosimo se sa tim.
„Pjesma Podgorici“, Nemanja Nedić
12 godina, 7. razred, JUOŠ „Vlado Milić“, Podgorica
Podgorica se nalazi u sjevernom dijelu Zetske kotline, u središtu Crne Gore, na raskrsnici nekoliko značajnih putnih pravaca koji vode od mora ka kontinentalnom dijelu zemlje. Ona je glavni i najveći grad Crne Gore sa oko 200.000 stanovnika.
Ime je dobila po omanjem brdu Gorici, pod kojim je nastala i razvijala se. Ranije se zvala Ribnica, po istoimenoj rijeci, jer je grad podignut na ušću Ribnice u Moraču. Ne zna se do kada se ovaj grad (tvrđava) zvao Ribnicom, niti od kada se počeo zvati Podgoricom.
Postanak Ribnice vezuje se za 10. vijek, što je zabilježeno u jednom zapisu koji se čuva u crkvi Sv. Đorđa pod Goricom, u kome se kaže da „prve kuće podiže na obali Ribnice gospodar Gorske župe Marko“.
Stara Podgorica, odnosno Ribnica izrasla je na temeljima nekadašnjeg rimskog grada zvanog Birziminium (ili Alata, kako neki istoričari smatraju), koji se pominje u starim rimskim izvorima još od 15. vijeka. Taj grad se nalazio na velikom putu koji je vodio od Skadra za Onogošt i dalje za Neronu, na ušću Neretve. Birziminium je, upravo zbog svog položaja, prerastao iz karavanske stanice u naseljen i utvrđen grad.
Stari grad Duklja (čiji ostaci su danas dio gradske teritorije) osnovan je u I vijeku n.e, a njegovi ostaci nalaze se nedaleko od ušća rijeke Zete u Moraču. Arheološke iskopine iz ovog perioda svjedoče o bogatoj kulturi ovog drevnog rimskog centra, koji je brojao oko 40.000 stanovnika. Osim brojnih urbanih sadržaja (trg, terme, bazilike itd), za potrebe Duklje bio je izgrađen vodovod od Cijevne i Vrela Ribničkih, preko Ćemovskog i Zlatičkog polja. Jedan krak vodovoda je vodio do naselja na ušću Ribnice u Moraču.
TV Crne Gore: Antički grad Doclea – Duklja
Sa imenom Podgorica, grad se prvi put spominje 1326. godine u jednoj knjizi sudskog Arhiva u Kotoru.
Podgorica je pala pod Turke sedamdesetih godina 14. vijeka, kada je i sagrađen bedem (utvrđenje) oko Podgorice. To novosagrađeno tursko utvrđenje, čiji ostaci i danas postoje, dobija naziv Depedogen, dok je hrišćanskoj varoši ostao naziv Podgorica, ali ubrzo će se i za grad i za tvrđavu upotrebljavati isključivo naziv – Podgorica.
Godine 1878. ušla je u sastav Kneževine Crne Gore, kada su je od Turaka osvojili Crnogorci. U saglasnosti sa odlukom Berlinskog kongresa, Podgorca je pripala Crnoj Gori, što je označilo kraj četvorovekovne turske vladavine.
Stara Varoš
Od tada, grad se brzo razvijao kao trgovačko sjedište. Godine 1902. osnovana je fabrika duvana, prvo značajnije privredno preduzeće, a dvije godine kasnije Zetska štedionioca, koja će ubrzo prerasti u Podgoričku banku.
Prvi svjetski rat je označio kraj brzog razvoja Podgorice, do tada najvećeg grada tek proglašene Kraljevine Crne Gore. Grad je 1916. okupirala Austro-Ugarska i držala ga do 1918. godine. Nakon savezničkog oslobođenja, u gradu je 26. novembra 1918. održana Podgorička skupština na kojoj je donesena odluka o pristupanju Crne Gore Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca.
Podgorica je pretrpjela velika razaranja tokom Drugog svjetskog rata, pošto je bila bombardovana preko 70 puta. Grad su oslobodili partizani 19. decembra 1944. godine.
„Podgorica-Mirkova Varoš 1940“
U socijalističkoj Jugoslaviji, pod imenom Titograd, grad je 13. jula 1946. postao glavni grad SR Crne Gore umjesto Cetinja.
Nepunih pet decenija kasnije, 2. aprila 1992. godine, odlukom Skupštine Republike Crne Gore, vraćen je stari naziv – Podgorica pod kojim je i danas poznata.
Titova Podgorica (Radio Slobodna Evropa)
Malo je spomenika kulture sačuvano, s obzirom na razaranja iz Drugog svjetskog rata. Iz turskog perioda sačuvana je Sahat-kula iz 18. vijeka, dve od nekadašnjih šest džamija (Osmanagića i Doganjska), kao i uske ulice oko njih koje sačinjavaju Staru varoš.
Podgorica je dom brojnih crnogorskih kulturnih ustanova i događaj. U njoj se nalazi Crnogorsko narodno pozorište i Gradsko pozorište, u čijem sklopu se nalazi Dječje pozorište i pozorište lutaka. Iako nije bogata muzejima i galerijama kao istorijska kraljevska prijestonica Cetinje, i Podgorica baštini nekoliko značajnih muzeja.
Gorski vijenac – Crnogorsko Narodno Pozorište
Muzej grada Podgorice čuva bogatu baštinu Podgorice. Osnovan je 1950. i podijeljen je u četiri kategorije: arheološku, etnografsku, istorijsku i kulturno-istorijsku. U njemu se nalazi predmeti iz ilirskog i rimskog perioda.
Cetar za arheološka istraživanja je osnovan 1961. godine. Njegov zadatak je da čuva, klasifikuje, obnavlja i prikazuje arheološka nalazišta.
Muzej Marka Miljanova u Medunu prikazuje život Crnogoraca iz 19. veka. To je najznačajniji crnogorski memorijalni muzej te vrste.
Prirodnjački muzej prikazuje primerke crnogorske flore i faune. Ovaj muzej nema svoje mesto za izlaganje, uprkos brojnim predlozima i inicijativama da se sagradi. Deo postavke se može vidjeti u Nacionalnom parku Skadarsko jezero.
Značajna umetnička galerija je dvorac Petrovića iz perioda Kraljevine Crne Gore u parku Kruševac, najvećem parku u Podgorici. Dvor kralja Nikole, Perjanički dom, dvorska kapela i okolne zgrade su preuređeni u umetničku galeriju 1984. godine. Od 1985. oni su deo Centra savremenih umetnosti i u njoj je smješteno oko 1500 umjetničkih dela.
Bioskop Kino kultura, osnovan 1949. godine, je zatvoren novembra 2008. zbog stalnih finansijskih gubitaka koje je donosio. On je bio jedini bioskop u gradu tokom 5 decenija. Zgrada bivšeg bioskopa će biti pretvorena u Gradsko pozorište Podogorice. Ubrzo po njegovom zatvaranju otvoren je novi bioskop u tržnom centru Delta Siti.
Nove znamenitosti su pravloslavni Hram Hristovog vaskrsenja i most Milenijum, koji se već smatra novim simbolom Podgorice i koji sa 57 metara visokim pilonom dominira panoramom grada.
Glavna gradska ulica je Ulica slobode, koja je i gradski korzo, dok pešačku zonu čine Njegoševa i Hercegovačka ulica, sa buticima i kafićima. Glavni gradski trg koji se nazivao Trg Ivana Milutinovića je 2006. godine proširen i popločan i sada se zove Trg Republike.
Podgoričani o Podgorici (Radio Slobodna Evropa)
Iz Podgorice možete za najviše dva sata da stignete bilo gdje na teritoriju Crne Gore, tako da je to idealna baza za aktivne turiste, a sportski događaji kao što su Podgorički maraton i skokovi u rijeku Moraču privlače i takmičare iz inostranstva.
Turistička organizacija Podgorice otvorila je na Aerodromu Podgorica i u Info centru, interaktivne ekrane najsavremenije tehnologije, koji omogućavaju da se na brz i lak način dobiju sve neophodne servisne i informacije o turističkim lokalitetima kako u gradu, tako i u Crnoj Gori.
Podgoričani za turiste
Podgorica je iznjedrila neka od imena poznata ne samo u Crnoj Gori i na Balkanu, već i u cijelom svijetu. Neki od velikana, rođeni u Podgorici su: Dejan Savićević, Duško Vujošević, Sergej Ćetković, Miodrag Stojanović Gidra i mnogi drugi.
Sergej, Pero, Edo i Igor – Podgorica
Plodna Zetska ravnica, sastav rijeka Zete i Ribnice sa Moračom, neposredna blizina Skadarskog jezera i Jadranskog mora, povoljna klima, komunikativni i strategijski položaj, omogućili su da Podgorica izraste u najveću urbanu sredinu Crne Gore. To je ne samo moderan grad, već grad koji predstavlja administrativno – upravni, politički, privredni, saobraćajni, naučni i prosvjetno – kulturni centar Crne Gore.
VAŽNI TELEFONI
GRADONAČELNIK +382(0) 20/664-444
HITNA POMOĆ 124
POLICIJA 122
VATROGASCI 123
DOM ZDRAVLJA +382(0) 20/481-911
ELEKTRO-PRIVREDA CG +382(0) 20/407-682
KOMUNALNO +382(0) 20/620-532
VODOVOD I KANALIZACIJA +382(0) 20/440-300
TURISTIČKA ORGANIZACIJA +382(0) 20/667-535
Uživajte u kratkom filmu „Podgorica – naš ponos i prva ljubav!“
