Čak i prije no što su uopšte počele da se izrađuju knjige sa povezom, otvarale su se biblioteke. U drevnim gradovima širom svijeta, ovi hramovi znanja nisu služili samo kao skladište za glinene tablice i svitke, već su to bili najveći centri kulture i učenja. Njih je posjećivao svako ko je želeo da širi znanja o jeziku i o drugim naukama.
U tekstu koji je ispred vas saznaćete važne činjenice vezane za tri najvažnije i najimpresivnije biblioteke starog svijeta.
Asurbanipalova biblioteka
Najstarija poznata biblioteka na svijetu osnovana je negdje u 17. vijeku prije nove ere, za „kraljevsko učenje“ asirijskog vladara Asurbanipala. Nalazila se u Nenivi, u današnjem Iraku. Ova drevna biblioteka imala je riznicu od 30.000 glinenih tablica pisanih klinastim pismom koje su bile organizovane prema tematici. Većinu radova predstavljaju arhivski dokumenti, zbirke religijskih obrednih govora i naučni tekstovi, ali takođe je sadržala i nekoliko književnih radova, uključujući 4 hiljade godina star „Ep o Gilgamešu„. Arheolozi su pronašli ruine biblioteke sredinom 19. vijeka, a većina sadržaja se sada čuva u Britanskom muzeju u Londonu.
Asurbanipal je voleo da čita i punio je svoju biblioteku pljačkajući Vavilon i druge teritorije koje je osvajao. Zanimljivo je, iako je Asurbanipal do mnogih tablica došao pljačkanjem, činilo se da je on naročito bio zabrinut zbog eventualne krađe. Zapis pronađen u jednom od tekstova upozorava da ako neko ukrade njegove tablice, bogovi „će ga odbaciti“ i „izbrisaće njegovo ime, njegovo sjeme na zemlji“.
Aleksandrijska biblioteka
Nakon smrti Aleksandra Velikog 323. godine prije nove ere, kontrola nad Egiptom je pala u ruke njegovog bivšeg generala, Ptolomeja Prvog Sotera, koji je pokušao da izgradi centar učenja u mediteranskom gradu Aleksandriji. Rezultat tih nastojanja bio je impresivan: stvorena je Aleksandrijska biblioteka koja je kasnije postala intelektualni dragulj antičkog svijeta.
Malo se zna o izgledu same biblioteke, ali se na osnovu poznatih činjenica moglo doći do zaključka da je na svom vrhuncu najvjerovatnije sadržala preko 500.000 jedinica – papiruse i svitke koji sadrže radove iz književnosti i tekstove vezane za istoriju, pravo, matematiku i nauku uopšte. Biblioteka i njen istraživački institut privlačili su naučnike širom Mediterana, od kojih su mnogi živjeli u Aleksandriji i bili plaćeni od vladara dok su vodili istraživanja i bavili se prepisivanjem i umnožavanjem sadržaja. U različitim vremenskim razdobljima, Strabo, Euklid i Arhimed su bili akademci u Aleksandriji. Uostalom, kao i mnoge druge znamenite ličnosti starog vijeka.
Nestanak velike biblioteke vezuje se za 48. godinu prije nove ere. Pretpostavlja se da je te godine biblioteka izgorela u požaru nakon što je Julije Cezar slučajno zapalio aleksandrijsku luku tokom borbe protiv egipatskog vladara Ptolomeja XIII. Međutim, iako je požar uništio biblioteku, većina istoričara danas vjeruje da je ona nastavila da postoji u nekom obliku još više vijekova. Mnogi naučnici raspravljaju o tome da je ona doživjela svoj konačni kraj 270. godine nove ere, za vrijeme vladavine cara Aurelija, dok drugi vjeruju da je biblioteka postojala i u 4. vijeku.
Pergamska biblioteka
Sagrađen u trećem vijeku prije nove ere od strane članova Atalidske dinastije, Pergamska biblioteka, koja se nalazila u drevnom gradu Pergamu u Maloj Aziji (današnja Turska), nekada je bila svojevrsna kuća-riznica sa kolekcijom od preko 200.000 svitaka. Pripadala je kompleksu hrama posvećenog Atini, grčkoj boginji mudrosti, i vjeruje se da je imala četiri sobe – tri za sadržaje biblioteke i jednu koja je služila kao soba za sastanke i bankete.
Prema drevnom hroničaru Pliniju Starijem, Pergamska biblioteka je postala toliko čuvena da se smatralo da je bila u oštroj konkurenciji sa bibliotekom u Aleksandriji. Obe biblioteke su pokušavale da stvore najkompletniju kolekciju tekstova, i razvile su rivalske škole misli i kritike.
Čak postoji i legendarna priča da su Ptolomejidi, makednoska dinastija čiji su pripadnici bili egipatski vladari, zaustavili isporuke papirusa Pergamu, u nadi da će usporiti razvoj njegove biblioteke. Međutim, rezultat te zabrane bio je sasvim suprotan, jer je grad Pergam kasnije postao vodeći centar za proizvodnju pergamentnog papira.
.jpg){kind=link}